تعیین نرخ سوم بنزین منطقی است اماچرا سهمیه نوشماره ها حذف شد؟
به گزارش وبی کارت، سه نرخی کردن بنزین گامی موردنیاز برای مهار مصرف و ناترازی است، اما حذف یا تعلیق سهمیه خودرو های صفر کیلومتر تصمیمی مبهم است که احتیاج به بازبینی دارد.
به گزارش وبی کارت به نقل از مهر، دولت چهاردهم در شرایطی بسمت اصلاح نظام قیمت گذاری بنزین حرکت کرده که مصرف روزانه ۱۳۴ میلیون لیتری و تولید حدود ۱۱۵ میلیون لیتری، سال هاست سایه کسری مزمن را بر بازار انرژی کشور انداخته است. سه نرخی شدن بنزین پاسخی است تدریجی و غیرشوک آور به این ناترازی؛ تصمیمی که با حفظ کامل سهمیه یارانه ای خانوارها و ثبات نرخ آزاد در کارت شخصی، در عمل تنها بخش پرمصرف را هدف قرار می دهد.
به سبب مصوبه جدید، نرخ سوم از نیمه آذرماه برای سوخت گیری با کارت جایگاه به ۵، ۰۰۰ تومان رسید؛ نرخی که پیام رفتاری مشخصی دارد: مصرف بیشتر از ۱۶۰ لیتر در ماه دیگر در دسته «مصرف متعارف» قرار نمی گیرد.
علیرضا مدبر، کارشناس انرژی، این سیاست را «تحول نرم و مؤثر» توصیف می کند؛ تغییری محدود در ظاهر اما ساختاری در باطن، که می تواند پیوند گسسته میان مصرف حقیقی و سیگنال قیمتی را باردیگر برقرار کند.
پیام سه نرخی شدن: عدالت، کارآمدی و مسئولیت
هدف اصلی از نرخ سوم، نه فشار بر دهک های متوسط و پایین، بلکه بازگرداندن بخشی از یارانه پنهان از پرمصرف ها به سود اکثریت جامعه است. همچنین که داده ها نشان می دهد، بیشتر از ۷۰ درصد خانوارها ماهانه کمتر از ۶۰ لیتر بنزین مصرف می کنند.
در عین حال، بخشی از منابع حاصل صرف نوسازی ناوگان، توسعه CNG و تقویت شبکه توزیع خواهد شد؛ حلقه هایی که سال ها در سایه مانده بودند و الان می توانند به تقویت امنیت انرژی کشور کمک کنند.
ابهام در حذف سهمیه خودرو های نوشماره؛ نقطه ضعف سیاست جدید
با وجود درستی مسیر کلی دولت، تصمیم در رابطه با عدم اختصاص سهمیه سوخت به خودرو های صفر کیلومتر به وضوح به گره ای حل نشده در سیاست سوخت تبدیل گشته است؛ گره ی که نه با منطق عدالت سازگار است و نه با اهداف اصلاحی طرح.
هرچند سهمیه خودرو های وارداتی و مناطق آزاد بر مبنای مصوبه دولت حذف شده و سهمیه دوم خودرو های دوگانه سوز نیز از بهمن نصف خواهد شد، اما در رابطه با خودرو های نوشماره هنوز اجماع روشنی وجود ندارد.
محسن پاک نژاد، وزیر نفت، تصریح کرده که این مساله «در دست بررسی» و منوط به جمع بندی کارگروهی متشکل از وزارت کشور، وزارت اطلاعات، سازمان برنامه و بودجه و سازمان بهینه سازی انرژی است. او با تکیه بر این که هنوز تصمیم نهائی گرفته نشده، در عمل نشان داد که سیاست سهمیه نوشماره ها در ابهام قرار دارد.
این ابهام، از نگاه کارشناسان، یک ضعف آشکار در طراحی سیاست جدید است. ناگفته نماند هنوز مشخص نیست منظور از نوشماره بودن خودرو ها یعنی چی؟ به این علت برخی اعتقاد دارند خودرو های صفر کیلومتر یعنی نو شماره و برخی نیز اعتقاد دارند خودرو پس از تعویض پلاک نو شماره شمرده می شود که امروز مدیرعامل شرکت ملی پخش فراورده های نفتی توضیحاتی در این خصوص ارایه کرد و اظهار داشت: خودروهایی که تعویض پلاک می شوند نو شماره محسوب نمی شوند و منظور از نو شماره خودرو های صفر کیلومتری هستند که از خودروسازی خارج می شوند.
چرا حذف سهمیه نوشماره ها غیرمنطقی است؟
مرتضی بهروزی فر، کارشناس ارشد انرژی، در گفتگویی این تصمیم را فاقد هرگونه توجیه دانسته و تاکید کرده: «چرا نباید به کسی که خودرو خریداری نموده، سهمیه سوخت اختصاص یابد؟ ضروری است روی این مساله بازبینی ویژه صورت گیرد.»
از منظر سیاست گذاری، حذف سهمیه خودرو های تازه خریداری شده چند مشکل اساسی ایجاد می کند:
– بی عدالتی رفتاری: دو مالک خودرو با شرایط یکسان، فقط به علت زمان شماره گذاری با دو نوع برخورد مواجه می شوند؛ نگاهی مغایر با منطق طرح که می گوید اصلاحات باید رفتار پرمصرف را نشانه رود، نه مالکیت را.
– ایجاد برداشت منفی از اصلاح قیمتی: در حالیکه دولت اعلام نموده بار جدیدی به مردم تحمیل نمی گردد، این تصمیم در عمل بعنوان «تنبیه خریدار» در افکار عمومی تعبیر می شود.
– تضعیف اعتماد عمومی به اصلاحات سوختی: تجربه دهه های گذشته ثابت کرده که هر اصلاح قیمتی، اگر با یک دستی و پیش بینی پذیری همراه نباشد، با مقاومت اجتماعی مواجه می شود.
– بی اثر شدن پیام نرخ سوم: طرح سه نرخی به دنبال مدیریت مصرف است، اما حذف سهمیه نوشماره ها هیچ ارتباطی با مصرف ندارد و از منطق رفتاری طرح فاصله می گیرد.
ضرورت بازبینی و تعیین تکلیف شفاف
حالا که دولت با انتخاب مسیر سه نرخی، اصلاح را از ناحیه مصرف سمی و پرمصرف ها شروع کرده، منطقی است که سهمیه پایه برای همه خودرو ها صرف نظر از تاریخ شماره گذاری برقرار باشد؛ برای اینکه سهمیه یارانه ای نه پاداش مصرف گرایی است و نه ابزار کنترل مالکیت، بلکه حداقل حمایت برای عبور ضروری شهروندان است.
از این رو، انتظار می رود کارگروه مذکور با سرعت بیشتری به جمع بندی رسیده و ضمن اعلام موضع شفاف، این بخش از طرح را با منطق اصلی اصلاح همسو کند.
سه نرخی شدن بنزین بدون تردید قدمی مهم در اصلاح ساختار انرژی و کنترل ناترازی است. این سیاست در چارچوبی علمی، کم هزینه و بدون شوک اجتماعی طراحی شده و می تواند مصرف را منطقی تر و شبکه سوخت را پایدارتر کند.
اما بلاتکلیفی سهمیه خودرو های نوشماره یک نقطه ضعف جدی است که اگر اصلاح نشود، اعتماد عمومی را مخدوش کرده و اثرگذاری طرح را کاهش خواهد داد. دولت چهاردهم در راه اصلاح حرکت درستی را آغاز نموده و الان ضروری است با ترمیم این خلأ، مسیر را به صورت کامل هموار کند.
مصرف باید منطقی باشد، اما حمایت حداقلی باید برای همه یکسان بماند؛ این همان توازن ظریفی است که موفقیت طرح سه نرخی را تضمین می نماید. خلاصه اینکه با وجود درستی مسیر کلی دولت، تصمیم در ارتباط با عدم اختصاص سهمیه سوخت به خودروهای صفر کیلومتر به وضوح به گره ای حل نشده در سیاست سوخت تبدیل گشته است؛ گره ی که نه با منطق عدالت سازگار است و نه با اهداف اصلاحی طرح. محسن پاک نژاد، وزیر نفت، تصریح کرده که این مساله در دست بررسی و منوط به جمع بندی کارگروهی متشکل از وزارت کشور، وزارت اطلاعات، سازمان برنامه و بودجه و سازمان بهینه سازی انرژی است. به این دلیل برخی اعتقاد دارند خودروهای صفر کیلومتر یعنی نو شماره و برخی نیز اعتقاد دارند خودرو بعد از تعویض پلاک نو شماره شمرده می شود که امروز مدیرعامل شرکت ملی پخش فراورده های نفتی توضیحاتی در این خصوص ارائه کرد و عنوان کرد: خودروهایی که تعویض پلاک می شوند نو شماره محسوب نمی شوند و منظور از نو شماره خودروهای صفر کیلومتری هستند که از خودروسازی خارج می شوند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب