بازخوانی پرونده توسعه فناوری فضایی-۵،
پروژه ای كه با دخالت امریكا استحاله شد
وبی کارت: برمبنای آمارها از 43 مخاطرات طبیعی 34 مورد آن در کشور رخ می دهد، ضمن آنکه ایران در حوزه بلایای طبیعی و در زمینه ریسک وقوع در رتبه 11 جهانی و در زمینه وقوع زلزله در صدر این جدول جهانی قرار دارد و بنا بگفته پژوهشگران، آسیا و اقیانوسیه همیشه گرفتار مخاطرات ناشی از سیل و زلزله هستند و این در حالیست که فناوری های فضایی در پیش بینی وقوع مخاطرات و ارائه هشدارهای بموقع با دقت بالا کاربرهای زیادی دارند و یکی از اصلی ترین ابزارها در پایش مخاطرات محسوب می شوند.
به گزارش وبی کارت به نقل از ایسنا، بهمن، کولاک، رعد و برق، زلزله، قحطی، سیل، طوفان، تگرگ، موج گرما، تندبادهای دریایی، آتشفشان، گِل رود، زمین لغزش، طوفان شن، گردباد، سونامی، خشکسالی، آتش سوزی جنگل اسامی آشنا برای ما هستند؛ چونکه بگفته دکتر علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، کشور بر روی کمربند مخاطرات جهان قرار دارد، به شکلی که از ۴۳ مخاطره جهانی ۳۴ مخاطره طبیعی در ایران رخ می دهد و این مخاطرات نیز کل کشور را درگیر کرده است.
وی اضافه می کند که ۸۳ میلیون نفر از جمعیت کشور در معرض مخاطرات طبیعی قرار دارند و ۷۰۵ درصد از GDP کشور در حوزه مخاطرات هزینه می شود.
نتایج یک تحقیق بین المللی نشان میدهد بلایای طبیعی همچون سیل، طوفان و حریق های جنگلی میلیون ها نفر را در سراسر جهان از خانه های خود فراری داده و وقوع چنین بلایایی به آوارگی بیش از ۲۰ میلیون انسان در سال منجر شده که برابر با آوارگی یک نفر در هر دو ثانیه است.
دکتر مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران نیز تاکید دارد که ایران در حوزه بلایای طبیعی و در زمینه ریسک وقوع، در رتبه ۱۱ جهانی و در خشکسالی در رتبه ۲۲ جهانی قر ار دارد، ولی در حوزه زلزله صدرنشین این جدول جهانی است.
علاوه بر اینها ۲۳ استان کشور درگیر با پدیده ریزگرد هستند که کشور علاوه بر متاثر شدن از کانون های داخلی ریزگرد با منشا منطقه ای نیز مواجه می باشد. کانون های گرد و غبار استان های کشور برمبنای اطلس ملی و استانی گرد و غبار سال ۱۳۹۵ به این شرح است:
ردیفنام استان۱آذربایجان شرقی۲آذربایجان غربی۳اصفهان۴البرز۵ایلام۶بوشهر۷تهران۸خراسان جنوبی۹خراسان رضوی۱۰خراسان شمالی۱۱خوزستان۱۲سمنان۱۳سیستان و بلو چستان۱۴فارس۱۵قزوین۱۶قم۱۷کرمان۱۸مرکزی۱۹هرمزگان۲۰یزدکانون گرد و غبار منطقه ای در نقشه ذیل آمده است:
کانون گرد و غبار جهانی نیز به این صورت است:
امروزه خیلی از کشورهای جهان برای پایش مخاطرات طبیعی و اعلام هشدارهای بموقع از فناوری های پیشرفته ای بهره می برند که همچون آنها می توان به فناوری فضایی اشاره نمود. در این عرصه با پردازش و بررسی تصاویر ماهواره ای به پایش آتش سوزی جنگل ها و مراتع، وقوع سیلاب ها، فرونشست زمین، آلودگی هوا، دمای زمین و آب دریاها، میزان رطوبت خاک، خشکسالی، طغیان آفات کشاورزی، آبگیری سدها اقدام می شود و هم اکنون با بسترسازی هایی که سازمان فضایی ایجاد کرده، پایش تعدادی از این مخاطرات با بهره گیری از فناوری فضایی در کشور امکان پذیر شده، به شکلی که در سال ۹۸ حدود ۲۰ گزارش از مخاطرات طبیعی بر پایه فناوری فضایی تهیه و به سازمان های مربوط مانند سازمان مدیریت بحران، سازمان محیط زیست، استانداری ها و فرمانداری ها ارسال شد که با بهره گیری از تحلیل تصاویر ماهواره ای میزان سیل فروردین ۹۸ تعیین و از هدر رفت ۲۳۰۰ میلیارد تومان بیت المال جلوگیری شد.
این در حالی است که بگفته دکتر یاسر ابراهیمیان، رئیس کارگروه ژئوماتیک ستاد حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از همین میزان فناوری فضایی موجود در کشور درباب مدیریت بحران استفاده نمی گردد و ادامه می دهد: سال قبل نشستی با حضور نمایندگان تعدادی از دستگاهها داشتیم، در جریان وجود چنین فناوری هایی در کشور نبودند، ضمن آنکه در قانون مدیریت بحران که سال قبل در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید، یک بند در زمینه توسعه فناوری های فضا پایه، مکان محور و ژئوماتیک در حوزه مدیریت بحران ندارد.
توسعه فناوری فضایی در مخاطرات
دکتر نعمت حسنی، استادیار دانشکده مهندسی عمران، آب و محیط زیست در گروه آموزشی سازه و زلزله و رئیس دانشکده آب و محیط زیست پردیس فنی مهندسی شهید عباسپور دانشگاه شهید بهشتی در گفت و گو با ایسنا، در پاسخ به این پرسش که کدام یک از مخاطرات و بلایای طبیعی بیشتر کشور را گرفتار خسارت کرده است، اظهار داشت: آمارها نشان میدهد که منطقه آسیا و اقیانوسیه بیشترین تعداد وقوع مخاطرات طبیعی و بیشترین تلفات را دارد به شکلی که ۸۰ تا ۹۰ درصد وقوع بلایا و ۸۰ تا ۹۰ درصد تلفات ناشی از مخاطرات طبیعی مربوط به آسیا و اقیانوسیه می شود که این امر به سبب جمعیت زیاد مستقر در این نواحی است.
وی با اعلان اینکه ایران نیز در این محدوده قرار دارد، تصریح کرد: بطور کلی آسیا و اقیانوسیه بیشتر تحت تاثیر دو مخاطره "سیل" و "زلزله" است، ولی ایران به سبب کم بارش بودن بیشتر تحت تاثیر زلزله قرار دارد تا سیل.
حسنی، متوسط سالانه بارش در کشور را ۲۰۰ تا ۲۲۰ میلیمتر ذکر کرد و افزود: سیل مخاطره اصلی کشورهایی مانند ژاپن، چین و هند است، ضمن آنکه برای کشورهایی مانند ژاپن، فیلیپین، بنگلادش، وقوع طوفان های بسیار شدید در رتبه سوم قرار دارد و این در حالیست که در ایران تنها نواحی از سیستان و بلوچستان و سواحل خلیج فارس و دریای عمان متاثر از عوارض ناشی از طوفان هستند.
این متخصص حوزه زلزله و سازه، با تاکید بر اینکه از این رو زلزله اصلی ترین بلیه ای است که کشور را تهدید می کند، اشاره کرد: با اهمیت ترین ضعف های کشور در مدیریت بحران و مخاطرات طبیعی "فرهنگ عمومی" است. اصولا توسعه در کشورها ارتباط تنگاتنگی با دو مقوله "فرهنگ" و "مدیریت" دارد و در کشور نیز در مقوله مدیریت بلایای طبیعی با ضعف فرهنگ ایمنی و اخلاق حرفه ای مواجه هستیم.
وی افزود: ما بعنوان اصل فرهنگی نتوانستیم فرهنگ ایمنی را در نونهالان نهادینه نماییم و ضعف فرهنگ ایمنی در سطوح بالاتر نفوذ کرده، به این معنا که بی توجهی به فرهنگ ایمنی در مدیریت کشور جا باز کرده است که این امر یکی از نقاط ضعف اساسی کشور در مدیریت بحران بشمار می رود.
استادیار دانشگاه شهید بهشتی، "مدیریت در وضعیت عادی" را از دیگر ضعف های کشور در مقوله مدیریت بحران دانست و در این زمینه توضیح داد: مدیریت بحران در وضعیت عادی کشوری که بلاخیز است، نباید از نوع مدیریت عادی و فارغ البال باشد؛ بلکه مدیریت باید برمبنای مدیریت خطرپذیر و برمبنای اصول و مبانی ریسک صورت گیرد.
وی نبود "مدیریت ریسک و خطر پذیری" که آینده نگری مناسب نسبت به تحولات مختلف در مقوله بلایای طبیعی است را از دیگر نقاط ضعف مدیریت بحران نام برد.
این محقق حوزه زلزله فناوری های فضایی را یکی از با اهمیت ترین ابزار مدیریت توسعه در دنیا معرفی نمود و تصریح کرد: این فناوری هر چند که در مدیریت بحران و شرایط اضطراری تاثیر به سزایی دارد، ولی از این فنآوری در قبل، حین و بعد از وقوع مخاطرات طبیعی می توان بهره برد.
وی اشاره کرد: باتوجه به اهمیت فناوریهای فضایی از طرف سازمان ملل استفاده از ICST یا Information Communication Space Technology را در برنامه های خود قرار داده است.
پروژه ای که دستخوش تغییرات شد
حسنی با اشاره به کاربردهای فناوری های فضایی در مدیریت مخاطرات طبیعی، اظهار نمود: در سال ۱۳۷۷ پروژه ای را از طرف ایران به کمیسیون اقتصادی و اجتماعی آسیا و اقیانوسیه (اسکاپ) در زمینه ایجاد مرکز منطقه ای مدیریت اطلاعات بلایای طبیعی در آسیا و اقیانوسیه ارائه کردیم که مورد پذیرش این کمیسیون قرار گرفت، ولی با تغییراتی که امریکا و طرفدارانش در این پیشنهاد اعمال کردند، این پروژه تبدیل به مرکز ظرفیت سازی بوسیله آموزش و برگزاری همایش شد که دفتر آن با عنوان "اپدیم" مرکز در تهران است.
رییس دانشکده آب و محیط زیست پردیس فنی مهندسی شهید عباسپور دانشگاه شهید بهشتی اشاره کرد: طرح اصلی این پیشنهاد که در آن زمان ارائه کردیم، مشتمل بر مرکزی برای مدیریت اطلاعات بلایای طبیعی بود که در قالب شبکه اطلاعاتی و ارتباطی به صورت ۲۴ ساعته در ۳۶۵ روز سال بدون تعطیلی مخاطرات طبیعی را رصد می کرد.
حسنی، مبنای پایش مخاطرات طبیعی در این مرکز را فناوری های فضایی و ماهواره ای دانست و اظهار داشت: در این مرکز قرار بود با پردازش و تحلیل و تجزیه اطلاعات، هشدارهای لازم به کشورها ارائه شود که متاسفانه با اقداماتی که در این زمینه انجام شد، این طرح به صورت طرحی کوچک و جزئی درآمده و امروزه این مرکز تحت عنوان "اپدیم" وابسته به سازمان ملل در تهران مشغول به فعالیت است.
وی با تاکید بر اینکه امروز در دنیا فناوری های فضایی در مدیریت بلایای طبیعی حرف اول را می زند، اشاره کرد: کارکرد اصلی این فناوری استفاده از ماهواره ها است که حسب ماموریت آنها، اطلاعات مورد نیاز برای پایش مخاطرات طبیعی بوسیله ایستگاه های فضایی دریافت می شود.
این محقق دانشگاه شهید بهشتی، تصویربرداری را از دیگر کاربردهای این فناوری در مدیریت مخاطرات طبیعی ذکر کرد و اظهار داشت: این فناوری کشورها را در زمینه پیش بینی وقوع مخاطرات و ارائه هشدارهای لازم با دقت های بالا توانمند می کند.
منبع: webycard.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب