نقش صندوق های پروژه در تأمین مالی توسعه میادین مشترک نفت و گاز ایران
به گزارش وبی کارت، صندوق های پروژه با جذب سرمایه خرد و کلان، به ابزاری کارآمد برای تأمین مالی توسعه میادین مشترک نفت و گاز بدل شده اند و می توانند شکاف سرمایه گذاری را در قسمت انرژی پر کنند.
به گزارش وبی کارت به نقل از مهردر سالیان اخیر، برنامه های توسعه میادین مشترک نفت و گاز ایران تحت فشار سنگین تحریمها، محدودیت های بانکی و کمبود منابع ارزی با مانع جدی روبه رو شده است. در چنین شرایطی، ابزارهایی که بتوانند بدون اتکا به وام های خارجی یا بودجه محدود دولتی، منابع مالی لازم را فراهم آورند، اهمیت مضاعفی یافته اند. یکی از راهکارهایی که وزارت نفت و سازمان بورس طی چند سال قبل مطرح کرده اند، ایجاد «صندوق های پروژه» است؛ نهادهایی که بر اساس اصول بازار سرمایه عمل می کنند و هدفشان جمع آوری سرمایه عمومی و نهادی برای اجرای یک پروژه مشخص است.
سازوکار این صندوق ها بر محور تمرکز سرمایه در یک پروژه تعریف شده می چرخد. شرکت یا نهادی که پروژه را تعریف می کند، بعد از تهیه امیدنامه و کسب مجوزهای لازم از سازمان بورس، واحدهای سرمایه گذاری صندوق را در بازار عرضه می کند. مردم، شرکتها و سرمایه گذاران، با خرید این واحدها در اجرای پروژه شریک می شوند و بعد از تکمیل و بهره برداری از آن، متناسب با سهم خود از سود حاصل بهره می برند. خصوصیت مهم این مدل، وحدت دارایی است؛ یعنی تمامی منابع گردآوری شده صرفا در همان پروژه هزینه می شود و جابه جایی آن به طرح های دیگر ممنوع می باشد.
صندوق پروژه راه کار توسعه میدان مشترک بدون فشار به بودجه عمومی
کاربرد این صندوق ها در عرصه میادین مشترک نفت و گاز، جایگاه ویژه ای دارد. اکتشاف و بهره برداری در این میادین نه فقط اقتصادی می باشد، بلکه بعدی راهبردی و حتی امنیتی دارد؛ چونکه کشور همسایه هم همزمان درحال برداشت است و هر تأخیر به معنای از دست دادن قسمتی از سهم ایران خواهد بود. با فروش واحدهای سرمایه گذاری و ورود نقدینگی تازه از بازار به طرح، امکان تجهیز منابع مالی بدون فشار مضاعف بر بودجه عمومی دولت فراهم می شود. در کنار آن، شفافیت عملکرد صندوق و اجبار به عرضه گزارش های دوره ای به سرمایه گذاران، ناظران و بازار، درجه اعتماد عمومی را نسبت به فرآیند هزینه کرد می افزاید.
بازگشت سرمایه در این صندوق ها به طور عمده از محل درآمد عملیاتی پروژه بعد از بهره برداری و هم افزایش ارزش دارایی شرکت پروژه تأمین می شود. به عنوان نمونه، در صورتیکه یک صندوق به منظور گسترش بخشی جدید از فازهای پارس جنوبی تأسیس شود، درآمدهای حاصل از فروش گاز مایع یا میعانات گازی بعد از تکمیل عملیات وارد حساب صندوق شده و بین سرمایه گذاران تقسیم می گردد. همچنین، با افزایش ارزش شرکت پروژه در بازار، بهای واحدهای صندوق هم رشد می کند که سود مضاعفی برای دارندگان آن بوجود می آورد.
نمونه های بین المللی صندوق های پروژه
تجربه بین المللی در این مورد گویای آن می باشد که این مدل می تواند حتی در مقیاس های بزرگ و پروژه های پیچیده نفت و گاز، موفق باشد. برزیل نمونه شاخصی دارد که در آن پتروبراس با مشارکت بازار سرمایه سائوپائولو چند صندوق پروژه برای توسعه سکوهای فراساحلی تأسیس کرده و توانسته در شرایط پرنوسان بازار جهانی، بازدهی ۹ تا ۱۲ درصد سالانه ثبت کند. در قزاقستان هم پروژه توسعه میدان کاشاگان با اتکای همزمان به سرمایه گذاران داخلی و اروپائی اجرا شد و ضمن کاهش وابستگی دولت به وام های خارجی، یکی از رکوردهای جذب سرمایه در قسمت انرژی این کشور را به ثبت رساند.
برای ایران، این الگوها علاوه بر جنبه اقتصادی، کارکرد مهمی در برخورد با تحریمها دارند. وقتی سرمایه از داخل کشور و توسط پس اندازهای خرد یا منابع نهادی تأمین شود، نیاز به عبور از کانال های بانکی خارجی که اغلب مسدود یا محدودند، کاهش پیدا می کند. این رویکرد بومی سازی تأمین مالی به دولت اجازه می دهد منابع داخلی را به گونه ای شفاف، زیر پوشش نظارت بازار سرمایه، به پروژه هایی هدایت کند که اولویت ملی دارند. انعطاف این ابزار هم قابل توجه است؛ یک میدان بزرگ مشترک می تواند به بخش های کوچک تر پروژه ای تقسیم شود و چند صندوق بصورت موازی برای توسعه آنها تشکیل گردد.
چالش های به کار گیری صندوق های پروژه
با این حال، مسیر استفاده از صندوق های پروژه برای توسعه میادین نفت و گاز خالی از چالش نیست. نوسانات قیمت جهانی نفت امکان دارد پیشبینی سود را به هم بزند. هر تأخیر فنی یا اجرایی در عملیات، سرمایه جمع آوری شده را برای مدت طولانی بلااستفاده می گذارد و بازدهی را کم می کند. همچنین، ایجاد اعتماد پایدار نزد سرمایه گذاران نیازمند تضمین بازگشت سود و کنترل دقیق مسیر درآمدهاست. چارچوب حقوقی قراردادهای برداشت و فروش باید به شکلی تنظیم شود که درآمد حاصل مستقیماً به صندوق منتقل و از انحراف جلوگیری شود.
راهکارهایی برای تقویت موفقیت این مدل پیشنهاد شده است. تضمین حداقلی بازده توسط نهادی مانند صندوق توسعه ملی می تواند اطمینان سرمایه گذاران را بالا ببرد. همکاری با پیمانکاران معتبر داخلی و حتی خارجی، ضمن کاهش زمان اجرا، خطر افزایش هزینه ها را کم می کند. ایجاد بازار ثانویه فعال برای معامله واحدهای صندوق هم سبب می شود سرمایه گذار در هر زمان امکان خروج داشته باشد. مهم تر از همه، شفافیت اطلاعات و گزارش دهی مستمر، باید در دستور کار باشد تا فرایند، قابل ارزیابی و اعتماد باشد.
مفهوم صندوق پروژه در ایران قدمتی کمتر از یک دهه دارد. اولین بار در اوایل دهه ۱۴۰۰ این ابزار برای پروژه های ساختمانی و زیربنایی عرضه شد، اما تجربه نشان داد که بخش انرژی می تواند از آن بیشترین بهره را ببرد. سال ۱۴۰۲، اولین صندوق پروژه نفتی به منظور گسترش واحد فرآیندی پالایشگاه آبادان معرفی گردید و سرآغاز ورود جدی این ابزار به صنعت نفت بود. همزمان، سازمان بورس با اصلاح مقررات، امکان انتشار واحدهای ارزی برای سرمایه گذاران خارج از کشور را ایجاد کرد تا تأمین مالی ارزی بدون عبور از سیستم بانکی تحریم شده میسر گردد.
در عرصه بین الملل، تجربه نروژ در اجرای صندوق های پروژه برای سکوهای دریای شمال نمونه ای قابل الگوگیری برای ایران شمرده می شود. دولت نروژ بوسیله جذب سرمایه های خرد بازنشستگان و کارمندان، ضمن تضمین سود معین، جریان سرمایه ای پایدار بوجود آورده که توانسته توسعه زیرساخت های انرژی را بدون فشار به بودجه عمومی دولت پیش ببرد. هرچند شرایط ایران از حیث تحریم و محدودیت های بین المللی متفاوت می باشد، اما اصول مشترک این مدل – اتکا به سرمایه داخلی، شفافیت، و بازده تضمین شده – می تواند به گونه ای بومی شده، موتور تأمین مالی میادین مشترک نفت و گاز کشور باشد.
بطور خلاصه مردم، شرکتها و سرمایه گذاران، با خرید این واحدها در اجرای پروژه شریک می شوند و پس از تکمیل و بهره برداری از آن، متناسب با سهم خود از سود حاصل بهره می برند. اکتشاف و بهره برداری در این میادین نه فقط اقتصادی می باشد، بلکه بعدی راهبردی و حتی امنیتی دارد؛ چراکه کشور همسایه هم همزمان در حال برداشت است و هر تأخیر به مفهوم از دست دادن قسمتی از سهم ایران خواهد بود. برای ایران، این الگوها علاوه بر جنبه اقتصادی، کارکرد مهمی در برخورد با تحریم ها دارند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب