در یك نشست تخصصی مطرح شد؛
نرخ ارز را نمی توانید كنترل كنید نقدینگی را مهار كنید
یك كارشناس اقتصادی با اشاره به اینكه علت تورم در شرایط عادی با شرایط غیر عادی متفاوت می باشد، اظهار داشت: در بلندمدت رشد نقدینگی و در كوتاه مدت افزایش نرخ ارز، عامل تورم است.
به گزارش وبی کارت به نقل از مهر، نشست تخصصی «بررسی و تحلیل تورم ایران در دهه اخیر» در شبکه کانون های تفکر ایران (ایتان) برگزار گردید. در این جلسه کامران ندری، اقتصاددان و عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) و حسین درودیان، اقتصاددان و مدرس دانشگاه به بیان دیدگاه های خود در مورد ریشه تورم های چند سال گذشته ایران پرداختند. ندری در این جلسه در مورد ریشه های تورم در ایران، اظهار داشت: اگر به صورت تاریخی بررسی نماییم، ایران جزو کشورهایی است که در ۴۰ سال قبل رشد نقدینگی و تورم بالا داشته است و در بلندمدت کاملاً رابطه معناداری بین رشد نقدینگی و تورم در کشور وجود داشته است و از این نظر بنده معتقدم که عامل اصلی تورم در چند ده سال گذشته، رشد نقدینگی بوده است. عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) افزود: البته در مواقعی مثل شرایط کنونی کشور، رشد تورم از رشد نقدینگی فراتر رفته است که در این شرایط نمی گردد همه تورم را به نقدینگی نسبت داد بلکه باید به عوامل دیگر مؤثر بر تورم هم پرداخت. تحریم های خارجی و افزایش نرخ ارز در چند سال گذشته همچون عواملی بود که باعث شد، نرخ تورم کشور از متوسط دراز مدت تورم فراتر رود و دولت هم نتواند آنرا کنترل کند. وی تصریح کرد: در سالهای قبل دولت با استفاده از درآمدهای نفتی در کوتاه مدت نرخ ارز را کنترل می کرد که بدین سان هم آثار تورمی رشد نقدینگی مهار و هم مشکلات ساختاری اقتصاد پوشش داده می شد. در سه سال گذشته به سبب اینکه درآمدهای نفتی به شدت کاهش پیدا کرد، امکان مدیریت نرخ ارز وجود نداشت و بنابراین هم تورم در جامعه بسیار نمود پیدا کرد. عامل دراز مدت تورم، نقدینگی و عامل کوتاه مدت نرخ ارز است این اقتصاددان تصریح کرد: بر این اساس بنده معتقدم که تورم ایران به صورت بلندمدت در رشد نقدینگی ریشه دارد اما در کوتاه مدت به نرخ ارز بر می گردد که نرخ ارز هم بستگی به توانایی دولت برای تثبیت کردن یا نکردن آن دارد. حسین درودیان، مدرس دانشگاه و پژوهشگر اقتصادی هم در مورد پدیده تورم در چند دهه اخیر تصریح کرد: در مبحث تورم باید بین دو تیپ مقاطع زمانی در کشور تفکیک و تمایز قائل شد و دوره هایی که مجموعه شرایط اقتصادی کشور عادی است را جدا از دوره هایی که شرایط کشور عادی نیست، تحلیل کرد. در شرایط عادی گردش امور اقتصادی طبق شیوه قبل انجام می شود و کشور نفت صادر می کند و در عوض واردات انجام می دهد البته بعضی سال ها صادرات و واردات کم و زیاد می شود اما در کل در روال صادرات و واردات اختلالی وجود ندارد. این پژوهشگر اقتصادی اضافه کرد: اما در مواقعی دیگر همچون سالهای ۹۰ تا ۹۲ درآمدهای نفتی کشور سقوط می کند و در روال صادرات و واردات کشور اختلال ایجاد می شود که نتیجه این امر وقوع تورم سرکش در کشور است. این سرکشی تورم باعث می شود تا فشار تورمی کاملاً محسوسی به مردم وارد شود تا حدی که بعضاً تغییر قیمت ها هفتگی و روزانه اتفاق می افتد. وی در مورد علل تورم در دوران های مختلف اقتصاد ایران تصریح کرد: در دوره ی اول که همه سالهای پس از دهه ۷۰ منهای سالهای ۷۳ تا ۷۴، ۹۰ تا ۹۲ و ۹۷ تا ۹۸ را شامل می شود، تورم تقریباً ۱۵ درصدی در کشور وجود داشت که علت آن در درجه ی اول به رشد نقدینگی بر می گردد. افزایش نرخ ارز باعث افزایش فشار هزینه در کشور شده است اما در دوره هایی که رفتار تورمی متفاوت و همراه با شوک تورمی است، می توان به عوامل فشار هزینه بعنوان ریشه تورم اشاره نمود که در مجموع پدیده تورم رکودی را در اقتصاد به وجود می آورد. تورم ناشی از فشار تقاضا به این اندازه شدید نیست درودیان تصریح کرد: اگر یک تورمی ۲۵ درصدی از منشأ فشار تقاضا در کشور وجود داشته باشد، آن قدر برای مردم سخت و رنج آور نیست چون در عمل تقاضا مردم بالا رفته است و مردم خرید کرده اند اما اگر همین پدیده از منشأ فشار هزینه و در دوره رکود اتفاق بیفتد برای مردم سخت خواهد بود. در مقاطعی که هزینه ها بالاتر می رود و شُک تورمی از منشأ عوامل بیرونی اتفاق می افتد، اقتصاد رشد نقدینگی بیشتری طلب می کند چون می خواهد مبادلات قبلی اش که حالا هزینه بیشتری دارد را ادامه دهد که در نتیجه این امر رشد نقدینگی هم در این شرایط بیشتر از شرایط عادی صورت می گیرد. این پژوهشگر اقتصادی اظهار داشت: کشور در مقاطعی مثل سالهای ۷۳ تا ۷۴، ۹۰ تا ۹۲ و ۹۷ تا ۹۸ با جهش تورمی روبرو بوده است که اگر آنها را کنار بگذاریم، متوجه می شویم که در باقی سال ها هم رشد نقدینگی داشته ایم و شبکه بانکی، نقدینگی خلق کرده است اما جهش تورمی رقم نخورده است. بر این اساس در سال هایی که جهش تورمی رقم خورده است، اتفاق جدیدی افتاده است که مانند یک ماشه چکانده شده است و تورم های بالا را بوجود آورده است. وی در مورد تاثیر افزایش نرخ ارز در بخش های مختلف اقتصاد اظهار داشت: گاتمن تبینی در مورد تاثیر بعضی از متغییرهای اقتصادی بر کل اقتصاد دارد که در اینجا مفید تا بیان شود، او می گوید که اگر یک بخشی از اقتصاد که حاشیه نباشد، جهش قیمت پیدا کند، بقیه بخش ها هم از راه ایجاد مبادله ی نابرابر بقیه ی قیمت ها با جهش مواجه می شوند. به صورت ساده می توان اظهار داشت که با جهش قیمت ارز در کشور، بقیه فعالان اقتصادی هم نرخ های کالا و خدمات خویش را می افزایند بدون اینکه الزاماً به صورت مستقیم به نرخ ارز ارتباط داشته باشند چونکه نرخ ارز در ایران در حکم شاخص مرجع است که رفتارها را شکل می دهد. تنها حدود ۱۰ درصد از صنعت خودرو سازی وابسته به کالای خارجی است / کشور در شرایط رکود گسترده نیست در بخش دیگری از نشست ندری در مورد تاثیر نرخ ارز بر روی تولید بنگاه ها اظهار داشت: باید بررسی کرد که افزایش نرخ ارز به چه میزان بر روی افزایش هزینه های تولید و قیمت کالا اثر می گذارد چونکه هم اکنون کشور چندان واردت مصرفی ندارد که وقتی نرخ ارز بالا رفت، آن کالاها هم گران شوند از طرفی واردات کالاهای واسطه ای هم زیاد نیست و به نظر نمی رسد صنعت خودرو سازی هم چیزی بیشتر از ۱۰ درصد به کالاهای خارجی وابسته باشند. وی در واکنش به اینکه ایران در شرایط رکود قرار دارد، اظهار داشت: منطقی نیست که در شرایطی که رکود گسترده وجود داشته باشد، قیمت ها به این اندازه افزایش پیدا کند چونکه در شرایطی که تقاضا بیشتر از تولید افت کرده است، دلیلی ندارد که قیمت ها با افزایش همراه باشند بر این اساس من شخصاً معتقدم که کشور در شرایط رکود گسترده نیست. تأثیر نرخ ارز تنها بر کالاهای ارزبر نیست! درودیان در تکمیل صحبت های خود درباره تاثیر نرخ ارز بر قیمت سایر بازارها اظهار داشت: در اینجا بحث انتظارت تورمی هم هست که می توان مطرح نمود که چگونه افزایش نرخ ارز سبب افزایش سایر قیمت ها می شود اما آن چیزی که نکته اصلی است، این است که تاثیر نرخ ارز بر روی اقتصاد ایران فراتر از تاثیر گذاری مستقیم بر روی برخی کالاهای ارز بر است. جهش های تورمی اخیر ناشی از تورم کلاسیک فشار تقاضا نیست چونکه این مورد را می توان با بررسی یک سری اقلام و محصولاتی که افزایش شدید قیمتی داشته اند، مشخص نمود چونکه اگر افزایش قیمت ها نتیجه افزایش تقاضا باشد، ابتدا باید تقاضا بالا رود و بعد قیمت آغاز به افزایش کند. این پژوهشگر اقتصادی افزود: این در حالیست که الگوی افزایش قیمت ها هم اکنون چیز متفاوتی را نشان داده است و تقاضا در ابتدا افزایش پیدا نمی کند تا این افزایش قیمت ها را بتوان به افزایش تقاضا گره زد. با کنترل نقدینگی تورم هم کنترل می شود ندری ضمن اشاره به نقش تحریم ها در بی ثباتی ارزی کشور اظهار داشت: در شرایط فعلی اگر نمی توان نرخ ارز را کنترل کرد، حداقل می بایست رشد نقدینگی را کنترل نمود تا تورم هم کنترل شود. نرخ دلار در واقع نرخ برابری ریال و دلار است و در شرایطی که عرضه دلار به سبب تحریم ها کم شده است، باید از افزایش میزان ریال جلوگیری نمود چون در غیر این صورت اگر عرضه دلار کم شود اما عرضه ریال افزایش یابد، نرخ ارز هم افزایش می یابد و ثابت نمی ماند. این استاد دانشگاه اضافه کرد بر این اساس اگر کنترل بازار ارز به سبب تحریم ها امکان پذیر نیست پس باید ریال را مدیریت نمود تا بتوان بدین سان نرخ ارز را مهار کرد. نگرانی از بازگشت اقتصاد کشور به اقتصاد نفتی با رفع تحریم ها ندری تصریح کرد: بنده موافق رفع تحریم ها هستم اما این نگرانی را هم دارم که با رفع تحریم ها، اقتصاد کشور به روال سابق یعنی فروش نفت بر گردد و اصلاحات ساختاری فراموش شود آن هم در شرایطی که کشور تحت شدید ترین فشارها به سمت اصلاح ساختاری نرفت. درودیان در مورد راهکارهای مدیریت نقدینگی که برای مدیریت تورم مطرح می شود، اظهار داشت: نقدینگی متغیری نیست که در کنترل کامل سیاستگذار باشد که امروز یک دکمه بزند و نقدینگی کم شود چونکه رشد نقدینگی در ایران پدیده ای ساختاری است که ساختار دارد به سیاست گذاران تحمیل می کند و از این نظر نباید بگونه ای صحبت شود که کنترل نقدینگی همچون یک دکمه در اختیار سیاست گذار است. کارهایی مثل رشد نقدینگی در دراز مدت تاثیر دارد اما به کار امروز کشور نمی آید ولی باید در بلند به آن فکر کرد و برای آن برنامه ریزی داشت. این پژوهشگر اقتصادی در مورد راهکارهای کوتاه مدت برای مدیریت تورم به مدیریت نرخ ارز اشاره نمود و پیشنهاد داد: عامل اصلی که در کوتاه مدت بر نرخ ارز تاثیر می گذارد، وضعیت تراز پرداخت ها است که اگر بتوان آنرا بهبود بخشید بر نرخ ارز تاثیر مثبت می گذارد. درودیان در مورد راهکارهای دراز مدت هم اظهار داشت: در دراز مدت باید برای مدیریت تورم به سمت این رفت وابستگی کشور به ارز را کم کرد و حساسیت اقتصاد به ارز را به مرور کم کرد.
وی در مورد تحریم ها هم تصریح کرد: گشایش های ارزی می تواند باعث دسترسی کشور به منابع لازم برای مدیریت بازار ارز شود اما نکته مهم این است که دسترسی به منابع ارزی موضوعی سیاسی است و در حوزه سیاست گذاری اقتصادی جای نمی گیرد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب